imam Ali eleyhis-salamin (Allah-tealanin sifetleri haqda) xutbelerindendir.
Allahin emri lazimi (redd edilmeyen) ve Onun meslehetine, raziligina uygun hokm, mehribanliq ve (belalardan, chetinliklerden) emin-amanliqdir. Elm ve bilik esasinda (her sheyin) hokmunu buyurur. Helm ve sebrle (efve layiq gunahi) bagishlayir. ilahi, aldigin ve bexsh etdiyin her bir sheye, melhem verdiyin ve mubtela etdiyin xestAliklere gore Sene shukrler olsun. Ele bir shukr ki, Senin uchun en beyenilmish, Sene dogru en sevimli, Senin yaninda en ustun shukr olsun. Ele shukr ki, (semada ve yerde) yaratdigini doldursun, istediyine chatsin. Ele shukr ki, Senden gizledilmez ve huzurunda yasaq olunmaz. Ele shukr ki, onun sayi kesilmez, komek ve yardimi yox olmaz. (Qisasi, Sene her shukrden ustun olan shukrle shukr edirem.) demeli, (ne qeder chalishsaq da Senin Allahligina layiq shukr ede bilmerik. chunki) biz Senin boyukluk ve ezemetini derk etmirik.Yalniz bunu bilirik ki, her bir shey (imkan ve ehtiyaca gore) Seninle dirchAlib, Sene baglidir, Senin yuxudan qabaq sustleshmediyini (murgulemediyini), yuxuya getmediyini bilirik. Dushunceler Senin esline ve zatina chatmayib, hech bir goz Seni anlamayib, gozleri Sen anlamisan. (Bendelerin) emellerin hesabini saya alirsan. (Gunahkarlari) kekillerinden ve (emellerinin cezasi uchun) ayaqlarindan tutarsan. Senin yaratdiqlarindan gorduyumuz, onun uchun ishletdiyin guc ve qudretden heyrete gelmeyimiz, onu seltenet ve hakimiyyetinin boyukluyu sanaraq vesf etdiyimiz nedir ki? Bir halda ki, bizden gizlin olanlar, gozlerimizin gormediyi ve agillarimizin onda durub qaldigi (derk etmediyi), bizimle onlarin arasinda perdelerin asildigi sheyler daha boyukdur. Her kes ureyini boshaldib (hech neye diqqet yetirmeyib) oz ershini (yeddi goyun ustundeki) nece yaratdigini, mexluqlarini nece xelq etdiyini, semalarini havada nece asili saxladigini, su dalgasinin ustune nece bezek vurdugunu bilmek istese gozleri chonub qalar, agli meglub olar, qulagi ishden dusher ve dushuncesi sergerdan qalar.
Bu xutbenin (sozu emAli ile uygun gelmeyenin iddiasinin redd edildiyi, camaatin dunyaya urek baglamamaga ve peygemberlere itaete heveslendirildiyi) bir hissesidir
(Camaat arasinda elesi var ki, nefsi isteklerine tabe olaraq gunahin ichinde itib-batmishdir. Bununla bele) oz gumani ile Allaha umid bagladigini iddia edir! Boyuk Allaha and olsun ki, yalan danishir! Nece ola biler ki, umidinin Allaha olmasi onun emel ve reftarinda gorunmesin? Her kesin (neye) umidvar oldugu emAlinden uze chixar, yalniz Allaha olan saf deyil, qarishiq umidden bashqa. Her qorxu aydin olar (onun nishaneleri qorxanda goruner), yalniz Allahdan olan namunasib qorxudan bashqa (qorxan kimsede qorxudan eser-elamet gorunmur). Boyuk ishlerde umidini Allaha baglayir (ebedi cennetde yuksek meqamlarla birge iki dunya rahatligini arzulayir) ve kichik sheylerde (fani dunya malinda umidini) Allahin bendelerine baglayir. Allahin bendesi ile ele reftar edir (tevazokarliq ve itaet gosterir) ki, Allaha qarshi ele etmir. Allahin she`nine ne olub ki, bendeleri uchun edilen (tevazokarliq ve umid) Ondan esirgenir? Allaha umid beslemekde yalanchi olmaga qorxursan? Yoxsa Onu umid beslemeye layiq bilmirsen? (eger Onu oz umidini dogrultmaqda aciz sanirsansa, bu, esl kufrdur.) Allahin bendelerinin birinden qorxan, bu qorxuya gore de onunla Allahi ile etmediyi reftari eden bendenin hali da Allaha umidvar oldugunu iddia eden kimsenin hali kimidir. demeli, bendelerden olan qorxusunu nagd ve movcud, Allahin qorxusunu ise nisye ve ved sanmishdir. Hemchinin nezerinde dunyaya ehemiyyet veren, onun movqeyi qelbinde boyuk yer tapan, onu (malini) Allahdan (Allahin beyendiyi itaet ve ibadetden) ustun tutan, yalniz ona yonelen ve ona (sahib olan her kese) bendelik, itaet eden de Allaha umid beslediyini iddia eden kimse kimidir. (chunki umidi ve qorxusu dunyadan, dunya sahiblerindendir.)
Allahin Peygemberinin (sellellahu eleyhi ve alih) ardinca getmek sene kifayet eder. Dunyanin mezemmeti, onun eybli olmasi, rusvaychiliq ve pisliklerinin choxlugunda senin uchun subut ve yol gosteren olar. chunki onun etrafi (bagliliq ve sevgi) o Hezretden alinmish ve onun terefleri (onun her sheyine bagliliq) o boyuk shexsiyyetden qeyrisi uchun hazirlanmishdir. Sudunu (onun lezzetini) ichmesi qadagan olunmush, onun bezek-duzeklerinden uzaqlashdirilmishdir. Bir daha peygemberin ardinca getmek istesen, Allahla danishmish (buna gore de KAlimullah leqebi verilmish) Musa eleyhis-salamin ardinca get. O demishdir: (Qur`ani-Kerimin Qeses suresinin 24-cu ayesi) - -Ey Rebbim! Men Senin mene nazil edeceyin xeyre mohtacam]. Allaha and olsun, Musa Allahdan yemeye chorekden bashqa bir shey istemedi. chunki torpaqda biten otu yeyirdi. Ariqligina, etinin azligina gore otun yashilligi qarninin daxili derisinin nazikliyinden gorunurdu. eger uchuncu defe itaet etmek isteyirsense, Zeburun sahibi ve cennet ehlinin xanendesi olan Davud eleyhis-salama itaet et. oz elleri ile xurmanin liflerinden zenbiller toxuyaraq yoldashlarina deyerdi: [Sizlerden hansi biriniz bunlari satmaqda mene komek eder? Onlarin puluna alinandan onun xoreyi bir arpa choreyi idi. isa ibn Meryem eleyhis-salama tabe olmaq isteyirsense, de (yadina sal) ki, (yatarken) dashi bashinin altina qoyaraq yastiq ederdi. Cod paltar geyiner, dadsiz xorek yeyerdi. Yavanligi acliq idi (son derece ac olanda yemek yeyerdi ki, onu yemekden lezzet alsin ve elave yavanliga ehtiyaci olmasin). Geceler onun chiragi ayin ishigi idi. Qishda daldalanacagi guneshin dogdugu ve ya qurub etdiyi yer idi. (Evi yox idi.) Onun etirli meyve ve goyertisi yerin heyvanlar uchun bitirdiyi ot idi. Ne onu fitne ve fesada salmaga arvadi var idi, ne de kederlendirmeye ovladi. Ne var-dovleti var idi ki, onu (Allaha diqqetden) dondersin, ne (dunya ve onun ehline) tamahi yox idi ki, onu xar etsin. Onun miniyi iki ayagi (piyada gederdi), xidmetchileri ise iki Ali idi. (istediyi her ishi ozu gorurdu.)
(Peygemberlerin uslubunun beyanindan evvel Hezret Mehemmed peygemberin dunyaya bel baglamamaq yolunu umumi shekilde bildiyine gore, bir daha eshit:) Daha yaxshi ve (butun mexluqlardan) daha temiz olan oz Peygemberine (sellellahu eleyhi ve alih) tabe ol, o boyuk shexsin ardinca get. chunki o Hezret tabe olan uchun itaete layiqdir. Onunla bagliligi olmasini isteyen uchun en layiqli bagliliqdir. (Onun sebri ve dozumu dozumlu insan uchun numunedir.) Allah yaninda en sevimli bendeler oz peygemberlerine tabe olub onun nishanelerinin ardinca gedenlerdir. (Ancaq Hezretin nishanesi bu idi ki,) dunyanin tikesini dishlerinin etrafi ile yeyerdi (agiz dolusu yemezdi. Dunyada istifade etmeye mecbur oldugundan chox istifade etmezdi). Dunyaya gozunun ucu ile baxardi (dunyaya hech cur urek baglamazdi). Bel baximdan en ariq ve qarin baximdan dunyanin en ac insani idi. Dunya ona teklif olundu, (Allah-teala Cebrailin vasitesile dunyani sechmeyi ona teklif etdi). O ise onun qebulundan imtina etdi. Allah-tealanin bir sheyi (dunya sevgisini) dushmen saydigini bildikde, o da dushmen sandi. Xar bildiyini o da xar bildi. Kichik qerar verdiyini o da kichiltdi. (Buna gore de) Bizde Allah ve Peygemberin dushmen sandigi dunya sevgisinden, Allah ve Peygemberin kichik bildiyi dunyani boyutmeyimizden bashqa bir shey olmasaydi bele, bunlar Allaha itaetsizlik ve Onun fermanina qarshi chixmaq uchun bes ederdi. Peygember (sellellahu eleyhi ve alih) quru yerde (sufre achmadan) yemeyini yeyer, bende kimi oturardi. (Dizi uste oturardi ve ayagini ayaginin ustune ashirmazdi.) oz Ali ile ayaqqabisinin cirigini tiker, paltarina yamaq vurardi. chilpaq uzunqulaga miner, tekine de (bashqasini) alardi. Evinin qapisindan suretlerin tesvir edildiyi perde asmishdi. Sonra arvadlarindan birine buyurmushdur: [Ey qadin, bu perdeni menim gozumden gizlet. chunki gozum ona satashanda dunyani ve onun bezek-duzeklerini yada saliram]. urekden (dogrudan) dunyadan uzaq durmush, onun xatiresini ozunden uzaqlashdirmishdi. Onun ber-bezeyinin gozunun onunden itmesini isteyirdi ki, hemin gozel paltardan tesirlenmesin ve oranin dinclik yeri olmasina inanmasin, orada lengimeye umid baglamasin. Onu (ona mehebbeti) ozunden qopararaq ureyinden uzaqlashdirdi ve (ber-bezeklerini) gozunun onunden itirdi. (chunki ona qarshi chox bedbin idi.) Bir sheyi dushmen bilen (kesin reftari) beledir. Ona gozu satashmaqdan, yaninda adinin chekilmesinden acigi gelir.
Allahin peygemberinin (sellellahu eleyhi ve alih) yolunun her ani dunyanin pislik ve chirkinliklerinde senin yol gosterenindir. chunki o Hezret dunyada oz yaxinlari (Ehli-Beyti) ile qarin dolusu yemedi, meqam ve (Boyuk Allahin yaninda) rutbesinin boyukluyune regmen onun ber-bezekleri o Hezretden uzaqlashdi. Bele ise, dushunen kimse oz aglina muraciet ederek baxmalidir ki, Allah-teala Mehemmedi (sellellahu eleyhi ve alih) bu veziyyeti ile sevdi, yoxsa xar ederek kichik sandi? eger dese ki, [xar etdi], boyuk Allaha and olsun, yalan danisharaq boyuk bohtan atmish olar. eger [onu sevmishdir] dese, bilmAlidir ki, Allah-teala o Hezretden qeyrisini dunyani ona bagishlamaqla xar etdi. demeli, itaetkar oz peygemberine tabe olmali, onun nishanelerinin ardinca getmAli, geldiyi her bir yerde ona qoshulmalidir. (Sozleri ve emelleri onun gosterishine uygun olmalidir.) O Hezretin ardinca getmese, (dunya ve axiretde) puch olmaqdan amanda qalmaz. chunki Allah Mehemmedi (sellellahu eleyhi ve alih) qiyametin nishanesi (chunki ondan sonra peygember olmayacaq), cennetin mujdechisi ve ezabla qorxudan qerar verib. (demeli, her sheyden agah olub.) Ac qarinla bu dunyadan chole chixdi (onun lezzet ve xoshluqlarindan behrelenmedi) ve axirete (butun gunahlardan) saglam qalmaqla daxil oldu. oz yolunu tapana (oz omrunu basha vurana) ve Allahinin devetini yerine yetirene (dunyadan gedene) qeder dashi dash ustune qoymadi (ev tikmedi). demeli, Allah-teala o Hezretin nemetinin vucudunu bize rehber olmaq ve onun ardinca getmeyimiz uchun bize eta buyurmaqla ne boyuk ehsan ve yaxshiliq etmishdir. Ele bir rehber ki, addimimizi onun ayaginin izine qoyaq. (Men butun omrum boyu o boyuk insanin ardinca getdim. Bele ki,) Allaha and olsun, bu cubbeme (koyneyime) o qeder yamaq vurdurdum ki, onu tikenden utandim. Birisi mene dedi: [Onu (bu qeder yamaqdan sonra) ozunden uzaqlashdirmirsanmi? Dedim ki, menden uzaq ol - - yeni, gece yol gedenlere seher erken teshekkur ediler.