Xütbeler
207- ci xutbe

imam Ali eleyhis-salamin Siffeynde (eshidenlere oyud-nesihet verdiyi ve onlarin dunya ve axiret xeyirlerinin achiqlanmasi baresinde) buyurdugu xutbelerindendir.
Eyb ve noqsan sifetlerden pak ve uzaq olan Allaha hemd ve Hezret Peygembere salamdan sonra: Allah-teala meni size hakim etmekle sizin boynunuzda menim uchun bezi haqlar teyin edib. Menim sizin boynunuzda haqqim oldugu kimi, sizin de menim boynumda haqqiniz vardir. Haqq, vesf edilerek baresinde danishilan zaman her sheyden genish, emel etmek zamani ise en dar sheydir. Kimin bashqasinin boynunda haqqi varsa, bashqasinin da onun boynunda haqqi var. Hemchinin bashqasinin onun boynunda haqqi varsa, onun da (hemin bashqasinin boynunda) haqqi var. eger birinin, boynunda bashqalarinin haqqi olmadan bashqalarinin boynunda haqqi olsa, bele bir haqq ancaq eyb ve noqsan sifetlerden pak ve uzaq olan Allaha mexsusdur. Onun yaratdiqlarinin (hetta peygemberler ve ovliyalarin Onun boynunda hech bir) bele bir haqlari yoxdur. chunki Onun qudret ve quvvesi vardir. Onun muxtelif qeza-qederi her ne baresinde cari olsa, o, edaletlidir. Amma eyb ve noqsan sifetlerden pak ve uzaq olan Allah, lutf ve keremine gore ve chox sexavetli, bexshish sahibi oldugu uchun itaet etmeyi bendelerin boynundaki oz haqqi edib ve ozunun onlarin etdiklerine verdiyi mukafati bir neche qat artirib. Sonra eyb ve noqsan sifetlerden pak ve uzaq olan Allah oz haqlarinin bezilerini, insanlarin bezilerinin muqabilinde digerlerine vacib edib ve haqlari muxtelif veziyyetlerde beraber mueyyenleshdirib. Onlarin bezilerini diger bezileri muqabilinde vacib edib ve hemin haqlarin bezileri ancaq diger bezileri muqabilinde gerchekleshir. Eyb ve noqsan sifetlerden pak ve uzaq olan Allahin vacib etdiyi haqlarin en boyuyu valinin reiyyetin ve reiyyetin valinin boynunda olan haqqidir. Eyb ve noqsan sifetlerden uzaq ve pak olan Allah bu hokmu vali ile reiyyetin her birine vacib edib ve onu, onlarin bir-birlerini sevmeleri uchun nizam-intizam ve rahatliq vasitesi ve dinlerinin izzeti edib. Buna gore de reiyyetin hali, hokmdarlarin gozel reftarlarindan bashqa bir sheyle yaxshilashmir. Hemchinin hokmdarlarin hallari reiyyetin onlarin gosterishlerini yerine yetirmekde ezmkarliq gostermelerinden bashqa bir sheyle yaxshilashmir. Buna gore de reiyyet valinin ve vali reiyyetin haqqini eda etse, aralarindaki haqq mohterem, dinlerinin qayda-qanunlari berqerar, edalet ve duzluyun nishaneleri berpa ve sunneler (Hezret Peygemberin hokmleri) oz yerinde icra olar ve onun neticesinde dovran duzeler, dovlet ve hokumetin daimiliyine umid besleniler ve dushmenlerin tamahlari yoxa chixar (yadlar onlara hakim ola bilmezler). eger reiyyet valiye qalib gelse (onun emr ve chekindirmelerini yerine yetirmese), yaxud vali reiyyete qarshi heddi asharaq zulm etse, onda soz ayriligi bash verer (sozleri bir olmaz ve onlar bir-birleri ile yekdil olmazlar), zulm nishaneleri uze chixar, dinde fitne-fesadlar choxalar ve sunneye emel etmek terk ediler. Belelikle, nefsi isteklere emel ediler ve sherietin hokmleri icra edilmez. insanlarin derdleri (ogurluq, qan tokulmesi, tehluke, bahaliq ve chetinlik) choxalar ve boyuk haqqin eda edilmemesi ve batil ve nahaqqin heyata kechmesi uchun hech kes kederlenmez. Neticede hemin zamanda yaxshi emel sahibleri xar, pis emel sahibleri ise mohterem olarlar ve (gunahlarin saysiz-hesabsiz olmasina gore) Allahin, bendeleri mesuliyyete almasi choxalar. Buna gore de hemin haqqin eda edilmesinde sizler bir-birlerinize oyud-nesihet verin ve komek edin (ki, neticede dunya ve axiret seadet ve xoshbextliyini elde edesiniz). chunki hech kes Allaha layiq itaet ve tabechiliyin heqiqetine chatmir, hetta Onun raziligini qazanmaga heris olub emel ve bendelikde chox chalishsa bele! Amma Allahin bendelere vacib etdiyi haqlardan biri de onlarin oz aralarinda imkan olan ve gucleri chatan qeder haqqi icra etmek uchun bir-birlerine oyud-nesihet vermeleri ve komek etmeleridir. Hech kes - hetta meqam ve derecesi her ne qeder boyuk olsa ve dinde ustunluye malik olsa bele, Allahin oz haqqindan ona komek edilmesini vacib etdiyi yardimdan ehtiyacsiz deyil. (Buna gore de haqq yolda ve ona vacib olan sheyde bashqasinin yardimina ehtiyaci olmayan bir kimse yoxdur.) Hemchinin hech kes, hetta xalqin kichik saydigi ve gozlerde balaca gorunen shexs, haqqin eda edilmesinde bashqasina yardim gostermekde ve ya onun ozune yardim gosterilmesinde ehemiyyetsiz deyil. Sonra (hemin vaxt) o Hezret eleyhis-salamin sehabelerinden biri uzun bir sohbetde o Hezrete cavab verib onu chox terifledi ve imama, eshitdiklerine tabe oldugunu bildirdi. Sonra imam eleyhis-salam buyurdu:
Yaninda Allahin celali boyuk olan ve qelbinde Onun meqami uca olan kesin gozunde Allahin boyukluyu ve yuksek meqamliligina gore Ondan bashqa her bir shey kichik gorunmeye layiqdir. Bele olmaga daha layiqli (Allahin boyukluyu muqabilinde hech bir boyukluk gormemeli) kes, baresinde Allahin nemeti chox olan ve Allahin gozel ehsanlar etdiyi kimsedir. chunki Allah kime chox nemet veribse, Allahin onun boynunda olan haqqinin boyukluyu de artib. Saleh insanlarin gozunde hokmdarlarin en pis veziyyetleri onlarin oyunmeyi ve ozlerini teriflemeyi sevmelerinin guman edilmesi, hemchinin onlarin emellerinin lovgaliq ve ozunden raziliq kimi basha dushulmesidir. Men sizin menim, teriflemeyi ve (sizden) terif eshitmeyi sevmeyimi guman etmeyinizi xoshlamiram. Allaha shukr olsun ki, men bele deyilem. eger ozumun medh edilerek teriflenmeyimi sevseydim de, bu isteyimi ezemet ve boyukluye daha layiq olan, eyb ve noqsan sifetlerden pak ve uzaq olan Allaha tevazokarliga gore terk eder, ozumden uzaqlashdirardim. insanlarin choxlari bir ishde chalishib sey gosterdikden sonra medh ve terifi shirin hesab edirler. Amma hele qalmish ve yerine yetirmediyim haqlar ve icrasinda nachar oldugum vacibi emellerin muqabilinde Allaha itaetime ve sizinle xosh reftarima gore mene gozel terifler demeyin. Mene zulmkarlara (xosh gelmek uchun) deyilen sozleri demeyin. Qezebli insanlardan (qezeblenmelerine gore) chekinerek gizledilen sheyleri menden gizletmeyin. Zahirde dostluq gostermek, yaltaqliq ve (dil ile) rushvet vermekle menimle unsiyyetde olmayin. Menim baremde bele guman etmeyin ki, eger haqq deyilse, o mene agir gelecek ve men ozumu boyuk tutmaq isteyirem. (Menimle haqq soz deyilmeyen itaetsiz hakimler kimi davranmaginizi istemirem.) chunki deyilen haqq sozu ve ya teklif edilen edaletlilik ve duzluyu agir sanan kese haqq ve edalete emel etmek daha agirdir. Buna gore de haqqi demekden ve ya edaletli meslehetlerden chekinmeyin. (Qorxub chekinmeden menimle haqq soz danishin, duzluk ve edalet hesab etdiyiniz sheyi beyan edin.) chunki men, Allahin menim nefsime daha malik ve guclu oldugu yerlerde kifayet etmesi istisna olmaqla, ne sehv etmekden yuksekdeyem, ne de oz ishimde ondan amandayam. (Buna gore de buyurur:) Hem men, hem de siz Ondan bashqa terbiye eden ve yetishdiren olmayan Rebbin ixtiyarindaki bende ve quluq. O, bizim ozumuzun ixtiyarimiz olmayan sheylerimizin maliki ve ixtiyar sahibidir. (Buna gore de boyukluk Ona layiqdir ve Ondan bashqalarinin vezifesi bendelik ve itaetkarliq etmekdir.) O bizi (ichinde) oldugumuz nadanliqdan chixardaraq xeyrimize olan elme sovq etdi; bizim azginligimizi hidayet ve dogru yola chevirdi ve bize korluqdan sonra gorme bexsh etdi.
 
[Geri]
Wap.IXLAS.Az