Kitabxana

s
Ellame Seyyid Mehemmed Huseyn Tebatebai 1904-cu ilde Tebrizde taninmish bir ailede dunyaya goz acmishdir. Onun ardicil olaraq, on dord nesli Tebrizin meshhur seyyid ve alim sulalesindendir. O, Tebrizde movcud olan ibtidaidini mektebi bitirdikden sonra, 1925-ci ilde tehsilini davam etdirmek ucun Necefi-eshref sheherine yola dushmush ve on il bu yuksek elmi-dini merkezde oz elmini tekmilleshdirmeye, muxtelif Islam elmlerine yiyelenmeye bashlamishdir. Fiqh ve usul elmlerini taninmish alim Naini ve Kompaniden, felsefeni Seyyid Huseyn Badkubeyiden, riyaziyyati Aga Seyyid Xonsariden ve exlaq elmini ise Haci Mirza Eli Qaziden oyrenmishdi. Ustad 1935-ci ilde tehsilini basha vurub oz vetenine qayitmishdir. Ellame Tebatebai tekce fiqh ve usul elmi ile kifayetlenmemish, ereb dilinin qrammatikasinda cox yuksek nailiyyetler elde etmish, qedim ve muasir riyaziyyat sahesinde muveffeqiyyetler qazanmishdir. Ustadin felsefe, kelam, irfan ve tefsir elmlerinde qazandigi ugurlar hamini heyretlendirmish, o, bu sahelerde ictihad derecesine nail olmushdur.
Ikinci dunya muharibesi illerinde rus qoshunlarinin Irana daxil olmasi ile cenubi Azerbaycanda veziyyetin gerginleshmesi, elece de yerli kommunistlerin dine ve ruhanilere qarshi bashladigi amansiz repressiyalarin neticesinde ustad mecburiyyet qarshisinda qalib oz dogma sheheri olan Tebrizi terk ederek Qum sheherine kocmush, bu iller erzinde Iranin bir cox elmiyye hovzelerinde elmi-tedqiqat ishleri ve tedrisle meshgul olmushdur. O, 1946-ci ilde Qum sheherinde meskunlasharaq, orada tefsir ve hikmet derslerinin tedrisine bashlamish, Tehrana etdiyi ardicil seferlerde Islam maarifi ve hikmet teshneleri ile elaqeler yaratmishdir. Ustad uzun iller boyu yorulmaq bilmeden din ve hikmet muxalifleri ile elmi mubahiseler teshkil etmish, qerb ve sherqden meqsedyonlu shekilde muselmanlari azdirmaq ucun gonderilen ideoloji mekteblerle elmi mubarizeler aparmishdir. Eql ve mentiq esasinda aparilan bu misilsiz fealiyyetler ecnebi tesirine qapilmish bir cox alim ve ziyalilarin dogru yola hidayet olunmasinda mustesna rol oynamish, heqiqet axtarishinda olanlari dini heqiqetlerle yaxindan tanish etmishdir. O, heyatinin son 20 ilinde tekce ruhani tebeqesine deyil, ziyali sinfine ve qerbde tehsil alan alim ve telebelere de evezsiz bir tesir menbeyi olmushdur. Nece iller idi ki, payiz feslinde ustadla professor Henri Korben arasinda, bir cox alim ve telebelerin ishtiraki ile elmi mubahiseler teshkil edilirdi. Yuksek meneviyyatli bir shexsiyyetle heqiqet axataran elm xadimi arasinda teshkil olunan dini-felsefi, elece de psixoloji, sosioloji ve diger dunyevi elmlerle elaqedar aparilan elmi mubahiseler zamani cox maraqli meseleler arashdirilir, bu gorushler daimi olaraq cox muhum ve musbet neticelerle sona catirdi. Bu muzakireler ele yuksek seviyyede kecirilirdi ki, belke de islamla xristianliq arasinda menevi-ideoloji elaqelerin kesildiyi orta esrlerden bu vaxta qeder qerb olkeleri ile muselmanlar arasinda bele bir rabite yaradilmamishdi. Ellame Tebatebai Qum elmiyye hovzesine