Kitabxana

mulkiyyetcilik hissinin qarishma-sindan ibaretdir. Bu qedimde heremxana sahiblerinde, hal-hazirda ise sahibkarlarda ve qeyrilerinde movcud olan sheydir. Yanginin bu novu muntezem olaraq yeni-yeni sheyler teleb edir, birinden doyub digerinin ardinca gedir. Ixtiyarinda on nefer olsa bele, yeniden bashqa on neferin dalinca dushur. Qeydsiz-shertsiz elaqeleri ve uzdeniraq azadligi mehz yanginin bu novu yaratmishdir. ona bashqa bir ifade ile heves de deyilir. evvelde qeyd etdiyimiz kimi, heqiqi eshq daha derindir, insanin quvvelerini temerkuzlesh-dirir, onun texeyyul quvvesini quvvetlendirir ve yeganeperestdir. amma heves cox sethi olub, insanin quvvelerini perakende hala salir, yeni-yeni novlere meyl edir ve hec bir exlaq normasina sigmir. Bu yangi novu hec vaxt tam temin oluna bilmez. eger her hansi kishi bu yola dushse, hetta Harun er-Reshid ve xosrov Perviz kimi heremxanalar teshkil edib onu hetta her birine ilde bir defe novbe catan gozellerle doldursa bele, yene de her hansi ucqar yerde gozel bir qadin oldugunu eshitse, derhal onu da oz ixtiyarina kecirmek isteyecek, hec vaxt "daha besdir, doydum!"-demeyecekdir. Bu, sanki cehenemme benzeyir. ona yanacaq tokdukce, yene ondan artigini isteyir. Quranda buyurulub: "Yovme nequlu licehenneme helimtele"ti fe tequlu hel min mezid?" yeni: "Qiyamet gunu Biz cehenneme deyerik: aya, doydunmu? o deyer: Yene var?" Goz hec vaxt gozelleri gormekden doymur, qelb de hemishe gozun arinca gedir. Bele hallarda bu qerizeni muxtelif yollarla temin etmek mumkun deyildir. eger her hansi bir shexs bu yolla ozunu temin etmek istese, eynile odu sondurmek ucun ustune benzin token shexslere benzeyer. umumiyyetle insanin tebietinde ruhi istekler baximindan hec bir mehdudiyyet yoxdur. Insan ruhen sonsuzlugu istemek esasinda yaradilmishdir. eger onun ruhi istekleri maddi axarlarda qerar tutsa, hec bir hedde dayanmaz, her bir merheleye catdiqda novbeti merheleye yetishmek meyli yaranar. emmare nefsinin ve shehvet hislerinin tugyan etmesinin sebebini yalniz kin-kuduret ve mehrumiyyet hesab edenler cox sehv yoldadirlar. Mehrumiyyetler shehvet hissinin daha da sho"lelenmesine, tugyan etmesine sebeb oldugu kimi, mutleq shekilde onun isteklerine tabe olmaq da onun sho"lelenmesine sebeb olur. Freyd kimiler yalniz sikkenin bir terefini gormush, diger terefinden ise qafil olmushlar. Bizim boyuk alim ve ariflerimiz bu meseleye diqqetle yanashmishlar. umumiyyetle sherq edebiyyatinda bu mesle baresinde cox danishilmishdir. Busiri Misri ozunun Islam edebiyyatinin shah eseri olan "Berde adli qesidesinde Peygemberi-ekremi medh etmishdir. Bu qesidede bezi nesihetler de getirilmishdir: ennefsu ket-tifli in tuhmilhu shebbe ela, Hubbir-rizai ve in teftimhu yenfetimu. Yeni insanin nefsi anasinin doshune regbetli olan ushaga benzeyir. eger onu oz halina buraxsan, hemin meyl esasinda qalar ve bu hiss gunbegun daha da coxalar. eger onu sudden ayirsan, ana