Kitabxana

"Gunahlari tanimaq" behsinde en muhum movzulardan biri, gunaha zemin yaradan ishlerin arashdirilmasi movzusudur. Alimler deyirler ki, insan shexsiyyetinin formalashmasinda bashlica amillerden biri onda olan qabiliyyetdir. Gunahdan uzaqlashmaq isteyen kes evvelce gunaha zemin yaradan sebebleri taniyib onlarin inkishafina mane olmalidir. Nece ki, vitamin catishmazligi ile uzleshen insan bedeni muxtelif mikroblar qarshisinda muqavimet gostere bilmeyib, curbecur xesteliklere meruz qalir. Bu vaxt xestelikleri mualice etmek ucun bedeni lazim olan vitaminlerle temin etmek lazimdir. Demeli, bu yolda hem gunaha zemin yaradan amilleri, hem de onlari mehv etmeyin yollarini bilmeliyik. Gunaha sebeb olan amilleri arashdirdiqda goruruk ki, her biri bir nov gunaha zemin yaradirlar. Biz ise burada onlardan en ehemiyyetli olanlarini arashdirmaga calishacagiq.
Bu amiller ashagidakilardir:
1. Gunahin medeniyyet ve terbiye ile bagli amilleri.
2. Aile muhiti ile bagli amiller.
3. Iqtisadi meselelerle bagli amiller.
4. Ictimai muhitle bagli amiller.
5. Psixoloji cehetlerle bagli amiller.
Gunaha sebeb olan amillerden biri nadanliqdir. Allaha, yaranishdan olan hedefe, gunahin zererli tesirine ve bu kimi sheylere qarshi nadan olmaq insani gunaha teref yoneldir. Meselen, tibb elminden bashi cixmayan bir shexs mikrobla dolu bir yemeyi asanliqla yeyir, lakin savadli bir hekim hec vaxt bu ishi gormur. Cahiliyyet dovrunde de (Islam dininden qabaqki dovre cahiliyyet dovru deyilir) insanlarin heyatinin butun sahelerini burumush gunahlarin coxu cahillik sebebinden ve nadanliq neticesinde bash verirdi. Metlebin aydinlashmasi ucun ashagidaki ayelere diqqet yetirin:
1.�"Eraf" suresinin 138-ci ayesinde oxuyuruq:
قالُوا يا مُوسى اِجْعَلْ لَنا اِلهاً كَما لَهُمْ آلِهَةٌ قالَ اِنَّكُمْ قَوْمٌ تَجْهَلُون
"Musanin qovmu dedi: Ey Musa! Bunlarin butleri oldugu kimi, bize de bir tanri duzelt!" Musa dedi:
"Siz heqiqeten cahil bir qovmsunuz".
2.
"Neml" suresinin 55-ci ayesinde Lut peygemberin dilinden ozunun livatla meshgul olan qovmune etdiyi xitabini oxuyuruq:
اَئِنَّكُمْ لَتَأْتُوا الرِّجالَ شَهْوَةً مِنْ دُونِ النِّساءِ بَلْ اَنْتُمْ قَوْمٌ تَجْهَلُونَ
"Qadinlari qoyub kishilerle shehvete ugrashirsiniz. Siz cahil bir qovmsunuz".
3. "Yusif" suresinin 89-cu ayesinde oxuyuruq:
قالَ هَلْ عَلِمْتُمْ ما فَعَلْتُمْ بِيُوسُفَ وَاَخِيهِ اِذْ اَنْتُمْ جاهِلُونَ
"Yusif dedi: Cahil oldugunuz zaman Yusife ve onun qardashina ne elediyinizi bilirsinizmi?
Bu ayelerin sherhine diqqetle yanashsaq bilerik ki, nadanliq gunahi toreden muhum sebeblerdendir.
Bu barede olan hedislerin ekseriyyetinde nadanliq gunaha zemin yaradan amil kimi qeyd olunmushdur. Burada onlardan bir necesini nezerden kecirek:
1. Imam Eli (e) Malik Eshtere gonderdiyi mektubda buyurur:
لاَ يَجْتَرِىءُ عَلَى اللهِ اِلاّ جاهِلٌ شَقِيٌّ
"Allahin emrinden cahil ve bedbext insanlardan bashqa hec kes boyun qacirmaz".
O Hezret bashqa bir hedisde buyurur:
اَلْجَهْلُ مَعْدِنُ الشَّرِّ، اَلْجَهْلُ اَصْلُ كُلِّ شَرٍّ، اَلْجَهْلُ يُفْسِدُ الْمَعادَ
Nadanliq (cehalet) pis ishlerin merkezidir; nadanliq pisliklerin kokudur; Nadanliq insanin axiret heyatini xarab eder."
Yuxarida qeyd etdiyimiz kimi,
"usuli-kafi" kitabinda