Kitabxana

aydinlashdirir ki, butun heqiqi maarifler tovhid ve allahshunasliqdan qaynaqlanib elde edilir. ozlerini hamidan kenara cekerek her bir sheyi unudan, ixlas ve bendecilik sayesinde butun quvvelerini tebietin fovqunde dayanan aleme yonelden bu shexsler oz gozlerini pak Perverdigarin nuru ile ishiqlandirmishlar; onlar heqiqet goren gozleri ile eshyalarin heqiqetlerini, asimanlarin ve yerin menevi simasini gormushler. cunki ixlas ve bendecilik sayesinde yeqin merhelesine catmishlar; yeqin sayesinde yerin ve asimanlarin melekuti cohresi, ebediyyet alemi onlar ucun keshf olunmushdur. Ashagida gosterilen Quran ayeleri bu muddeani tamamile subuta yetirir:
a)"Enbiya" suresi, 25-ci aye:
"Biz, senden qabaq ele bir peygember gondermedik ki, ona "Menden bashqa hec bir mebud yoxdur, yalniz Mene ibadet edin" - deye vehy etmeyek."
b)"Saffat" suresi, 159-160-ci ayeler:
"Allah, (mushriklerin) Onu aid etdikleri sifetlerden tamamile uzaqdir.
Allahin muxlis (momin) bendeleri ise istisnadir..."
v) Bashqa bir ayede buyurulur:
"De: Men yalniz sizin kimi bir insanam, (menim imtiyazim budur ki,) mene vehy olunur ki, sizin mebudunuz vahid olan Allahdir; her kesin oz Rebbi ile gorusheceyine umidi vardirsa, gerek yaxshi ishler (saleh emeller) gorsun ve ibadetde Rebbine sherik qoshmasin." ("Kehf" suresi, 110-cu aye)
q) Bashqa bir ayede ise bele buyurulur:
"Ve (ecelin gelib catana qeder) Rebbine ibadet et!" ("Hicr" suresi, 99-cu aye)
g) Allah-taala buyurur:
"Belelce Biz, Ibrahime asimanlarin ve yerin melekutunu gosterdik ki, yeqin ehlinden olsun." ("Enam" suresi, 75-ci aye)
d) Yene buyurulur:
"Xeyr! (Onlar mead baresinde dushunmurler) Heqiqeten yaxshi insanlarin kitabi Illiyyindedir. Sen Illiyyinin ne oldugunu haradan bilersen?! (O) yazilmish bir kitabdir ki, onu muqerrebler mushahide ederler." ("Muteffifin" suresi, 18-21-ci ayeler)
e) "Xeyr, eger (qiyamet gunu size ne edileceyini) tam yeqinlikle bilseydiniz (fani dunya malina uymazdiniz).
(Ey mushrikler! Qiyamet gunu) siz o Cehennemi mutleq goreceksiniz." ("Tekasur" suresi, 5-6-ci ayeler.)
Demeli, ilahi maarifin derk olunma yollarindan biri de nefsin rezil sifetlerden ve aludeliklerden paklashdirilmasi, hemcinin bendecilikde xalis niyyet ve ixlasa nail olmaqdan ibaretdir.
Yuxarida qeyd olunan meselerden melum olur ki, Qurani-Kerim dini maarifin derk olunmasi ucun uc yol gostermishdir: Dini zahirler, eql, bendecilikde ixlas ve menevi safliq. Sonuncu yol heqiqetlerin ashkar olunmasina ve onlarin batini mushahidesine sebeb olur. Lakin qeyd etmek lazimdir ki, bu uc yol bir-biri ile mueyyen cehetlerden ferqlenir:
Evvela: Dini zahirler lefz, ifade ve beyanlardan ibaret oldugundan ve en sade dille catdirildigindan hami terefinden derk edilir, her bir shexs oz derrake ve tutumu qeder ondan faydalanir. Amma qalan iki yol xususi tebeqelere mexsusdur ve umumi kutle ondan istifade ede bilmir.
Ikincisi: Dini zahirler ele bir yoldur ki, onu qet etmekle islam maarifinin eqidevi ve emeli prinsiplerini anlamaq olar. Amma yerde qalan