Islam maarifi ile mueyyen qeder tanish olanlara melum oldugu kimi, kitab ve sunne icerisinde ruh ve cism, yaxud nefs ve beden baresinde coxlu sohbetler edilmishdir. Bele ki, hiss orqanlari vasitesile derk olunan cism ve bedenin tesevvur olunmasi nisbeten az, ruh ve nefsin tesevvur olunmasi ise cox murekkeb ve muemmalidir. Shie-sunnu mutekellim ve filosoflari arasinda olan tedqiqatcilar ruhun heqiqet ve mahiyyeti baresinde muxtelif nezeriyyeler soylemishler. Lakin mueyyen qeder de olsa, melumdur ki, islam nezerinden ruh ve beden bir-birine muxalif olan iki gerceklikden ibaretdir. Beden olum vasitesile heyat xususiyyetlerini itirir ve tedricen curuyub aradan gedir, lakin ruh neinki bele deyildir, ustelik heyat esaleten ve ilk novbede ruha mexsusdur. Ruh bedenle elaqeli olmayinca beden de ondan heyat kesb ede bilmir; ruh bedenden ayrilib onunla elaqesini kesdikde (oldukde) beden oz fealiyyetini dayandirir, amma ruh oz heyatini evvelde oldugu kimi davam etdirir. Quran ayelerinde ve Peygemberi-Ekremin (s) Ehli-beytinden olan imamlarin kelamlarina diqqet yetirdikde melum olur ki, insanin ruhu qeyri-adi bir varliqdir; bedenle bir nov ittihad ve ve yeganeliye malikdir. Allah-taala oz kelaminda buyurur:
 "Heqiqeten Biz insani palciqdan alinmish olan xulaseden yaratdiq, sonra onu aram bir mekanda nutfe qerar verdik, sonra onu laxta qan shekline saldiq, laxta qani ceynenmish ete cevirdik, ceynenmish eti sumuye donderdik, sumukleri etle ortduk, bundan sonra onu misli gorunmemish bashqa bir varliga donderdik."
 Ayenin beyan terzinden aydin olur ki, onun evveli insanin maddi ve tedrici yaradilishini beyan edir, sonda ise ruhun, yaxud irade ve shuurun yaranmasi vurgulanaraq evvelki yaranishla tamamile ferqli olan tam bashqa bir yaradilishi beyan edir.
 Bashqa bir yerde meadi inkar edenlerin "insan oldukden, curuyub torpaga qarishdiqdan, bedeni itib batdiqdan sonra yerin terkibinde nece bir yaradilish tapacaqdir?" - deye verdikleri sualin cavabinda buyurur:
 "De: olum meleyi sizi bedenlerinizden alacaq, ondan sonra oz Allahiniza teref qayidacaqsiniz." Yeni, oldukden sonra curuyen, torpagin icine qarishan mehz sizin bedenlerinizdir, lakin sizin ozunuz (ruhlariniz) olum meleyinin eli ile bedenlerinizden alinaraq Allah yaninda qorunub saxlanir. Bu kimi ayelerden elave, Qurani-Kerim etrafli ve herterefli bir beyanla mutleq ruhu qeyri-maddi bir shekilde beyan ederek buyurur:
 "Senden ruhun heqiqeti baresinde sorushurlar: De: Ruh menim Allahimin emri qebilinden olandir."
 Bashqa bir yerde ise oz emrini teqdim ederek buyurur:
 "Allahin emri (budur ki,) bir sheyi istediyi (irade etdiyi) zaman ona "ol!" dedikde hec bir fasile olmadan vucuda gelir ve her bir sheyin melekutu da ele budur."
 Bu ayeler gosterir ki, eshyalarin yaranishinda Allahin fermani tedrici deyil, zaman ve mekanin ehatesinden xaricdedir. Demeli, Allahin fermanindan bashqa bir heqiqeti olmayan ruh da maddi deyildir,

Sehifeye kec

Sehife: 1
Cemi Sehife: 8