Kitabxana

Onlar Peygemberin Ehli-beyti, onun yaxin adamlari ve terefdarlari ile meshveret etmeden, hetta onlara xeber vermeden "xoshmeramli" bir tedbir kecirib muselmanlara xelife teyin etdiler. Eli (e) ve onun komekcilerini qanunsuz olaraq bash vermish bir ish qarshisinda qoydular. Eli (e) ve diger taninmish sehabeler, o cumleden Ibni Abbas, Zubeyr, Salman, Ebuzer, Miqdad, Emmar ve digerleri defn merasimini tamamladiqdan sonra bu ishden xeberdar oldular. Onlar bu uslubla ve telemtelesik xelife teyin etmek meselesine qarshi oz etirazlarini bildirmek meqsedi ile umumi yigincaq kecirdiler. Lakin cavabinda "bele meslehet oldu" sozlerini eshitdiler. Mehz bu tenqid ve etirazlar azliq teshkil edenleri coxluq teshkil edenlerden ayirdi; Eli (e)-in ardicillarini "Eli shiesi" adi ile cemiyyete tanitdirdi. Xilafet meqaminda eyleshenler de dovru siyasetin teleblerine uygun olaraq, azliqda olanlarin bu adla taninmamasina, cemiyyetin parcalanmamasina calishirdilar. Onlar xilafetin fikir birliyi esasinda oldugunu iddia edir, etiraz edenleri ve beyetden boyun qaciranlari "muselman icmasindan ayrilanlar" adlandirir, bezen onlarin haqqinda nalayiq ifadeler de ishledirdiler. Elbette, shieler ilk dovrlerde hakim quvve terefinden keskin tezyiqlere meruz qaldiqlarindan, sadece etiraz etmekle oz muxalifetciliklerini bildirmekden elave, her hansi bir tedbir gormeye muveffeq olmadilar. Eli (e) da islamin ve muselmanlarin umumi menafeyini nezere almaqla ve kifayet qeder komekci olmadigina gore silahli qiyama qalxmadi. Lakin etiraz edenler eqide baximindan ekseriyyet teshkil edenlere tabe olmadilar; onlar bilirdiler ki, Peygemberi-Ekremin (s) heqiqi canishini ve elmi merceiyyet meqami Eli (e)-dir. Peygember (s) buyurmushdur: "Men elmin sheheri, Eli onun darvazasidir. Her kes elm axtarirsa, gerek onun qapisindan varid olsun." Azliq teshkil eden destenin uzvleri elmi ve menevi cehetden yalniz o hezrete muraciet etmeyi reva gorur ve bashqalarini da ona dogru devet edirdiler.
Shieler elde etdikleri islami telimler esasinda inanirdilar ki, cemiyyet ucun ilk novbede ehemiyyet kesb eden mesele � islam telimlerinin ve dini medeniyyetin aydin olmasi, sonraki merhelede ise bu iki deyerin cemiyyet arasinda kamil cereyan etmesidir. Bashqa sozle desek, evvela cemiyyet uzvleri dunyaya ve insana real nezerle baxmali, oz insani vezifelerini bilmeli ve onlar shexsi menafelerine uygun olmasa bele, yerine yetirmelidirler. Ikincisi, dini hokumet cemiyyetde islamin heqiqi nezm ve inzibatini ele bir shekilde qoruyub saxlamali ve icraya qoymalidirdir ki, insanlar Allahdan bashqa hec bir mebuda sitayish etmesinler, elece de ferdi ve ictimai edaletden, kamil azadliqdan behrelensinler. Bu iki mesele Allah terefinden paklashdirilan ve gunahdan uzaq olan bir shexsin eli ile icra edilmelidir; eks halda, elmi meqamda ve hakimiyyet kursusunde ele shexsler oturacaqlar ki, oz uzerlerine dushen vezifeler qarshisinda bele, fikri azginliq ve xeyanetden amanda deyiller; neticede islamin umumbesheri azadliq, edaletli