Kitabxana

Muhit pozgunluguna sebeb olan amillerden biri de insanlarin arasinda heya perdesinin goturulmesidir. Demeli, muhiti saglamlashdirmaq ucun islamda tovsiye olunan
"heyani" qorumaliyiq. Insanin Allah qarshisinda, sair insanlara qarshi ve ozu qarshisinda heya etmesi muhitin saglamligina coxlu komek edecekdir. Islam Peygemberi (s) buyurur:
اِسْتَحْيُوا مِنَ اللهِ حَقَّ الْحَياء
"Allah qarshisinda tamamile heyali olun".
Imam Eli (e) buyurur:
اَحْسنُ الْحَياء اِسْتَحْيائُكَ مِنْ نَفْسِكَ
"En yaxshi heya, senin ozunden heya etmeyindir".
Quranda "heya" mefhumuna aid muxtelif ayeler nazil olub, meselen:
1. Dil heyasi; ("Enam", 108).
2. Danishiq heyasi; ("Ehzab", 32).
3. Yol gedende heyali olmaq; (
"Qeses", 25).
4. Qonaqliqda heyali olmaq; ("Ehzab",53).
5. Bir yere baxanda heyali olmaq; (
"Nur", 30-31).
6. Iqtisadi meselelerde heyali olmaq. (
"Beqere", 273).
7. Camaatin evine daxil olan zaman heyali olmaq, (Nur 58-59).
Xulase Islam dini buyurdugu kimi,
"heyanin" butun novlerine riayet olunsa yashadigimiz muhit saflashacaq, eksine cemiyyetde heya serheddini pozmaq fesad ve pozgunluga imkan yaradacaqdir.
Camaatin yashadiqlari cemiyyetde toredilen cinayetlere ve edilen gunahlara laqeyd olmasi muhit pozgunluguna imkan yaradan daha bir amil hesab olunur. Insanlari yaxshi ishlere devet edib, pis ishlerden cekindirmek cihadi ve bu kimi vacib olunan vezifeler insanlara cinayet ve gunah qarshisinda laqeyd qalmamagi Emr edib. Yeni muselmanlar muxtelif hadiseler qarshisinda bir tamashaci yox, nezaretci olmalidir. Onlardan her biri bashqasini pis yoldan cekindirmeli ve cemiyyetde yaxshi ishleri yaymaga calishmalidir. Lakin onlarin daha iki muhum vezifeleri de vardir:
"Tevelli" ve
"teberri".
"Tevelli" Allah dostlari olan yaxshi insanlari qelbden istemek ve onlarin cemiyyetde gordukleri yaxshi ishleri tesdiq etmekden ibaretdir.
"Teberri" ise Allahin dushmenleri, zalim ve qeddar adamlarla dushmencilik etmeye deyilir. Islam dininde movcud olan bu boyuk vezifeler her bir muselmani yashadigi muhitde laqeyd olmaqdan cekindirir ve onlari gunahla mubarize edib cemiyyeti saflashdirmaga devet edir.
Gunahkar shexsin gunah etmesine mane olmayib onun bu ishi qarshisinda sukut etmek, gunaha sherait yaradan daha bir ictimai amildir. cunki bashqalarinin gunah etmesine susmaq gunahin yayilmasinda muhum rol oynayir. Allah-teala Islam Peygemberi (s) zamaninda yashayan yehudilere bele xitab edir:
"Siz qatilsiniz". cunki onlar oz ecdadlarinin kecmishde peygemberleri qetle yetirmelerine razi idiler. (Onlar ozleri qatil olmasalar da, qatil ecdadlarinin cirkin ishlerine razi olduqlari ucun qatil hesab olunurlar.)
Hedislerin birinde oxuyuruq: Imam Sadiq (e) oz zamaninda Imam Huseynin (e) Kerbelada qetle yetirilmesine razi olan adamlara qatil adi verdi.
Imam Sadiq (e) "Ali-Imran" suresinin 183-cu ayesine istinad ederek buyurdu:
"Bir insanin qetle yetrilmesine raziliq veren shexs ozu de qatil hesab olunur."
Bashqa bir misal:
Saleh peygemberin devesini olduren bir nefer olsa da, Allah-teala butun Saleh ve Semud qovmunu oz ezabina ducar edeceyini bildirib ve onlarin hamisini o devenin qatili hesab edir.
Imam Eli