Kitabxana

veziyyetde ola bilerler ki, bashqalarinin hemin halda onu gormesine razi olmasinlar. Bir sozle, bu, hicabdan daha genish movzunu ehate eden bir hokmdur. onun qanun kimi qoyulmasinin sebebi de hicab felsefesinden daha umumi ve genishdir. "Hetta yestenisu" cumlesinin menasi budur ki, evvelceden xeber vermeyince eve daxil olmayin. Bu da xeber verilmeden bashqasinin evine daxil olmaq kimi eybli bir meseleden sohbet acir. Bu kelme "uns" kokunden alinmishdir ki, o da "vehshet" sozunun antonimidir. Bu kelme gosterir ki, sizin bashqalarinin yashadigi evlere daxil olmaginiz evvelceden onlara elan edib raziliqlarini qazanmaqla olmalidir ve xebersiz, qefilden daxil olmayin ki, bu ish insanlarin narahat olub vehshet hissi kecirmesine sebeb olar. Revayetlerde qeyd olunur ki, Peygemberi-ekrem (s) bele buyurdu: "eve daxil olmagi xeber vermek ucun allahin adini zikr etmek kifayetdir. Meselen, "Subhenallah", yaxud "allahu ekber" ve sair." Bizim aramizda deyilen "ya allah" da hemin gosterishden ilham almishdir. Resuli-ekrem (s)-den sorushuldu ki, eve daxil olarken icaze istemek qohum-eqrebaya da aiddirmi? anamizin, qizimizin da evine daxil olarken icaze almaliyiqmi?" Hezret cavabinda buyurdu: "eger siz ananiz yashayan otaga daxil olsaniz, o da munasib geyimde olmasa, onda senin xeber vermeden daxil olmagin yaxshi bir ish olarmi?" erz etdiler: "xeyr." Peygember (s) buyurdu: "Demeli, burada da icaze almalisiniz." Resuli-ekrem (s) shexsen bu gosterishe riayet edir ve onu oz sehabelerine de tovseye edirdi. Shie ve sunnu alimlerinden neql olunmushdur ki, Peygember adeti uzre her hansi bir eve getmek isteyende qapinin arxasinda durub deyerdi: "esselamu eleykum ya ehlel-beyt". eger icaze verilseydi, daxil olardi. eger cavab eshitmeseydi, ikinci defe salami tekrarlayardi. cunki bezen ola bisin ki, bir shexs evde olsun ve birinci ve ikinci defe cagiranin sesini eshitmesin. Lakin eger ucuncu defe de cavab eshitmeseydi, qayidar ve buyurardi ki, ya evde yoxdurlar, ya da menim eve daxil olmagimi istemirler. Bu gosterishe hetta oz oz qizi Fatimeyi Zehra (e.s) baresinde de riayet edirdi. Bu ayenin tefsirinde qeyd olunmali meselelerden biri de budur ki, ondaki "buyut" kelmesi "otaq" menasina olan "beyt" sozunun cem formasidir. ereb dilinde bu gunku "ev" menasina olan soz "dar" kelmesidir. elbette, Iranin xorasan kimi bezi yerlerinde ev kelmesini otaga aid edirler. "Buyut" sozu otaqlar menasinda oldugundan, melum olur ki, icaze alinmasi evlerin heyetine daxil olarken yox, shexslerin otagina daxil olarken lazimdir. Diqqet yetirmek lazimdir ki, ereblerin evlerinin qapisi hemishe aciq olduguna gore tebiidir ki, heyetin ozune mexsus hokmu yox idi ve eger bir kes soyunmaq isteseydi, otagin daxiline gederdi. amma o yerlerde ki, heyet de otaq hokmundedir (hal-hazirda